„Hamlet” Stanisława Wyspiańskiego spektakl
- Wyspiański / Hamlet
- Żona Wyspiańskiego
- Kazimierz Kamiński
- Damy krakowskie / Wiedźmy
- Profesorowie
- Królowa / Modrzejewska
- Król / Makbet
- Ofelia-Kurtyzana
- Ofelia-Ofelia
- Anna Gryszkówna [2]
- Horacy
- Duch
- Rosenkrantz / Guildenstern
- Poloniusz
- Laertes
- Ozryk
- Aktorzy
- Isia
- ***
„Hamlet” Stanisława Wyspiańskiego – pierwszy spektakl zrealizowany przez JG po rezygnacji ze stanowiska dyrektora artystycznego Teatru Narodowego – odczytywano jako kolejną odsłonę cyklu pożegnań reżysera z teatrem. Przedstawienie, którego scenariusz opierał się nie tylko na studium Wyspiańskiego, lecz także na fragmentach z Wyzwolenia i Makbeta, zostało zbudowane na dwóch, wzajemnie dopełniających się tematycznych dominantach. Pierwszą z nich był sam proces tworzenia – rozmowa, jaką Wyspiański prowadzi z dramatem Shakespeare’a i kreowanie jego własnego projektu Hamleta. Drugą – narracja o odchodzeniu i śmierci.
Esej Wyspiańskiego JG potraktował dosyć swobodnie. Chociaż pozostał wierny następstwu wywodów, zrezygnował z wielu partii tekstu, rozpisał go na inne osoby i umiejscowił w biograficznej sytuacji choroby i umierania autora Wesela. Dwa porządki: historyczny i literacki funkcjonowały w narracji JG na jednej płaszczyźnie. Postaci swobodnie zmieniały swój status z krakowskich artystów w osoby dramatu, a sam Wyspiański stawał się dla JG tożsamy z projektowaną przez niego postacią Hamleta. Równie płynnie operował JG rytmami i konwencjami. Minorowy, poważny charakter monologów postaci w scenach dramatu Shakespeare’a-Wyspiańskiego łamał tonem buffo. Dla występujących w Hamlecie młodopolskich aktorów wynajdował ironiczne sytuacje i portrety, prowokował komiczne, operetkowe sekwencje. Z tych względów uciekającą od linearnej ciągłości narracji formę przedstawienia, krytyka chętnie określała jako sceniczny esej.
JG szczelnie zapełnił scenę Sali Bogusławskiego charakterystycznymi dla swojego teatru obiektami scenograficznymi: warsztatem tkackim, częściami fortepianu, gondolami, wialniami, które w Hamlecie były też częścią twórczego warsztatu, instrumentami służącymi do natychmiastowego przekształcania refleksji Wyspiańskiego-Hamleta w żywe, teatralne sekwencje.
Mimo że niektórzy recenzenci zarzucali mu chłód i niesceniczność, Hamlet stał się ważnym osiągnięciem reżysera. JG znalazł dla nieregularnie zbudowanego tekstu Wyspiańskiego, z jego tempem szybko zmieniających się myśli, charakterystyczną dla siebie formę polifonicznego, scenicznego eseju. Porządki: fikcjonalny i rzeczywisty występowały w nim, jak w literackim pierwowzorze, niemal równocześnie, i tym samym inscenizowały wielopoziomowy dialog Wyspiańskiego-Grzegorzewskiego z tradycją, Shakespeare’em oraz starym i nowym teatrem. / mz