Morze i zwierciadło. Komentarz do „Burzy” Szekspira spektakl

  • realizacja światła
  • Zbigniew Szulim
    Korneliusz Wieczorek
  • realizacja dźwięku
  • Maciej Rybicki
    Marek Wojtulanis
  • asystenci reżysera
  • Wiesława Niemyska
    Piotr Wojewódzki
  • asystenci scenografa
  • Jadwiga Michalska
    Anita Trzaskowska
obsada
muzycy
  • kierownictwo muzyczne
    • Mirosław Jastrzębski
  • saksofon
    • Michał Kulenty
    • Mariusz Mielczak
  • kontrabas
    • Roman Ziobro
    • Maciej Szczyciński
  • akordeon
    • Adrian Świnoga
    • Robert Kuśmierski
  • inspicjent
  • Ewa Dworecka
  • sufler
  • Alina Wieczorkówna
  • czas trwania
  • 1 h 40 min
  • zagrane spektakle
  • 54 spektakle do sezonu 2006/2007
  • festiwale
  • 2003/10/07–08: Opera Wrocławska we Wrocławiu podczas II Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Dialog” (2)
  • nagrody
  • 2003: nagroda im. Konrada Swinarskiego dla Jerzego Grzegorzewskiego za reżyserię
    2003: nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza dla Jerzego Radziwiłowicza za rolę Kalibana
    2003: nagroda specjalna w Konkursie na Najlepszą Inscenizację Dzieł Dramatycznych Williama Shakespeare’a

Prezentowane w kameralnej przestrzeni Sceny przy Wierzbowej Morze i zwierciadło. Komentarz do „Burzy” Szekspira według poematu dramatycznego Wystana Hugha Audena to ostatni spektakl, który JG zrealizował jako dyrektor artystyczny Teatru Narodowego. Określany często jako pożegnanie czy wręcz autobiograficzna wypowiedź reżysera, uważany jest za jedno z jego najwybitniejszych osiągnięć w tym okresie.

JG skrócił utwór angielskiego poety, pełen wyrafinowanych konstrukcji stroficznych i wersyfikacyjnych oraz wielopiętrowej, skomplikowanej składni we fragmentach prozatorskich, pozostawił jednak Audenowski podział postaci i zachował trójdzielną budowę tekstu. Konstrukcję spektaklu oparł na dwóch filarach: akt pierwszy otwierał monolog Prospera, akt drugi w całości zajmował monolog Kalibana. Środkową część przedstawienia wypełniały partie postaci drugoplanowych, w większości opracowane w formie songów.

JG poszedł za myślą Audena i stworzył w spektaklu narrację poświęconą naturze teatru, niejednoznaczną, opartą na przeciwieństwach i zasadzie lustrzanego odbicia. Monolog zgorzkniałego artysty – Prospera, żegnającego utożsamiony ze sztuką świat, przeciwstawił agresywnemu i prowokacyjnemu, polifonicznemu monologowi Kalibana, który, przemawiając głosami krytyków, widzów i teatralnych koneserów, rozważał istotę widowiska teatralnego i relacje między rzeczywistością a sztuką.

Do skomplikowanej w warstwie językowej i intelektualnej konstrukcji poematu Audena JG dodał w swoim spektaklu kolejne odniesienia. W przestrzeni Sceny na Wierzbowej umieścił obiekty, odwołujące się do jego poprzednich spektakli: szklany fortepian przywoływał Noc listopadową, anteny tranzystorowe – Dziesięć portretów z czajką w tle, białe kamienie – Nowe Bloomusalem i Giacoma Joyce’a, a szyny i wózek – Operetkę. Ze specyficznych cytatów składała się również rola Jerzego Radziwiłowicza, uznana przez krytyków za jedno z jego największych osiągnięć. Jako Kaliban parodiował styl gry różnych aktorów, między innymi Gustawa Holoubka, Tadeusza Łomnickiego czy Jana Himilsbacha.

Prowadzony za pośrednictwem postaci Kalibana dyskurs o zależności między sztuką a rzeczywistością doczekał się w przedstawieniu JG rozwiązania – przez odsłonięte w ostatniej scenie okno ukazywał się widok na zaśnieżoną ulicę Fredry i Ogród Saski. W ten sposób pozateatralna rzeczywistość wkraczała – podobnie jak w Bloomusalem czy Dziadach: Improwizacjach – w przestrzeń teatru JG. / mz